Przewodnik, który opowiada po raz setny te same historie, prawdopodobnie posiada rozległą wiedzę historyczną, ale o pewnych rzeczach mówić mu z różnych powodów nie wypada, a niektóre omija, bo uważa, że są mniej interesujące. Dlatego właśnie w tym krótkim artykule znajdziesz wskazówki, jak interesująco spędzić kilka godzin w stolicy.
Zanim w ogóle rozpoczniemy jakiekolwiek zwiedzanie, trzeba zadbać o sprawy podstawowe – zaparkować samochód w bezpieczny sposób. Najlepiej skierować się na Parking strzeżony Ochota, który znajduje się u zbiegu ulic Grzybowskiej i Wroniej. Pozostawienie samochodu w bezpiecznym miejscu na cały dzień kosztuje tam naprawdę niewiele.
Etap 1 - Parking strzeżony Ochota - Plac Grzybowski
Aby dostać się do pierwszego etapu naszej wycieczki, który stanowi Plac Grzybowski, trzeba opuścić Parking strzeżony Ochota i podążać na wschód wzdłuż ulicy Grzybowskiej. Po kilku minutach spaceru dojdziesz do skrzyżowania ulicy Grzybowskiej z Twardą i wtedy skręć w prawo (na horyzoncie zobaczysz sylwetkę Pałacu Kultury). Plac Grzybowski znajduje się za skrzyżowaniem ul. Świętokrzyskiej i ul. Marszałkowskiej i jak większość miasta jest obszarem o fascynującej i bogatej historii.
Początki historii tego charakterystycznego trójkątnego placu sięgają XVII wieku, kiedy był to po prostu niezabudowany fragment terenu, pełniący funkcję przejścia łączącego Stare Miasto, Zamek Ujazdowski i peryferyjną wieś Służewiec (obecnie popularna dzielnica mieszkaniowa). W połowie XVII w. okolica stała się popularnym, tętniącym życiem rynkiem i zyskała nazwę Grzybów – nazwany tak od nazwiska Jana Grzybowskiego, właściciela tej ziemi. W ten sposób Grzybów stał się ważnym ośrodkiem handlowym tamtych czasów.
Etap 2 – zwiedzanie Placu Grzybowskiego
W połowie XIX w. obszar ten zamieszkiwali głównie warszawscy Żydzi, prężnie rozwijał się rynek, a w sklepikach wokół targowiska pojawiały się małe przedsiębiorstwa, głównie zajmujące się drobnicą żelazną. Jeszcze kilka lat temu remont okazałych budynków przy ul. Próżnej, małe sklepiki na parterze w powojennych, prawie opuszczonych i zaniedbanych budynkach, które prowadziły popularne branże tamtych czasów, sprzedając takie rzeczy, jak 2000 rodzajów podkładek do metalu lub 10 000 różnych rodzajów gwoździ na każdą potrzebę itp. Odwołania do innej epoki niestety zniknęły, choć po przeciwnej stronie placu, w pasie odrestaurowanych fasad, wciąż pozostało trochę osobliwości; jak specjalista od lin i sznurków z ciekawą linią boczną z filcu lub sklep z artykułami żelaznymi z bajecznym wyborem papieru ściernego i wierteł.
W 1897 r. rynek zamknięto na stałe i przeniesiono na dawno już nieistniejący plac Witkowskiego. Wraz z wybuchem II wojny światowej w 1939 r. plac i otaczające go budynki ucierpiały z powodu ciężkich bombardowań, a część budynków musiała zostać całkowicie zburzona w 1940 r. Najgorsze miało dopiero nadejść, gdyż pod koniec 1940 r. teren został włączony do warszawskiego getta i stał się częścią małego getta, z murem oddzielającym część żydowską od nieżydowskiej.
Plac Grzybowski i otaczające go ulice od kilku lat powoli, ale konsekwentnie przechodzą kompleksowe prace renowacyjne i remontowe. Na wpół opuszczone oryginalne kamienice Próżnej zostały poddane pełnej renowacji w klimacie filmowym. Do 2013 r. ta mała uliczka była żywym pomnikiem i świadectwem przeszłości.
Sklepy z artykułami żelaznymi z opuszczonej epoki mogły już zniknąć, ale modernizacja oznacza, że Próżna przyciąga teraz kulinarną brygadę, a większość lokali gastronomicznych jest urozmaicona i bardzo polecana. Mogą obejmować całe spektrum „asortymentu portfela”, ale nie sądzimy, aby którykolwiek z nich zawiedzie; słaby pretendent po prostu nie przetrwałby na tej małej perełce ulicy. Warto również zajrzeć do Austriackiego Forum Kultury przy ulicy Próżnej 7/9, aby zapoznać się z programem wydarzeń. Centrum jest ważną organizacją kulturalną w Warszawie od lat 60-tych XX wieku i organizuje regularne koncerty, odczyty, imprezy poetyckie i wystawy w mieście.
Jeśli chodzi o smakoszy, w ciągu ostatnich kilku lat pojawiły się nowe dodatki otaczające plac, w szczególności dwa miejsca z modnym podejściem do nowoczesnego jedzenia. W sobotni poranek wszystkie miejsca są już wypełnione po brzegi modnymi warszawiakami i turystami, przez co wydaje się nieuniknione, że Pl. Grzybowski może wreszcie doczekać się bycia kolejnym ważnym punktem zwiedzania Warszawy.
Etap 3 – powrót na parking strzeżony Ochota
W drodze powrotnej na parking strzeżony Ochota warto jeszcze zwrócić uwagę na kilka mijanych po drodze budynków. Interesującym miejscem jest Państwowy Teatr Żydowski (tymczasowo zlokalizowany przy ul. Senatorskiej 35, ale docelowo wróci do odrestaurowanej kamienicy przy ul. Próżnej 14). Ten słynny teatr wystawia zarówno klasykę literatury jidysz, jak i współczesne dzieła o tematyce żydowskiej.
Synagoga Nożyków (ul. Twarda 6) pochodzi z 1898 r. i jest jedyną synagogą w Warszawie, która przetrwała wojnę, głównie ze względu na fakt, że hitlerowcy w latach wojny wykorzystywali budynek jako stajnię i magazyn. Synagoga została odrestaurowana po wojnie i nadal jest miejscem codziennych nabożeństw oraz głównym miejscem spotkań warszawskiej społeczności żydowskiej.